CBSE Class 10 – Telugu Telangana Previous Paper 2023

తెలుగు – తెలంగాణ

సమయం: 3 గంటలు
మొత్తం మార్కులు: 80

📌 ప్రశ్న పత్రంలో అచ్చు వేసిన 15 పుటలు ఉన్నాయా లేదా చూడండి.
📌 విద్యార్థి ప్రశ్న పత్రంలో కుడివైపు ఉన్న ప్రశ్న పత్ర కోడ్ సంఖ్యను సమాధాన పత్రంలో మొదటి పుటలో రాయాలి.
📌 18 ప్రశ్నలు ఉన్నాయా లేదా పరిశీలించండి.
📌 సమాధానాలు రాయేటప్పుడు ప్రతి ప్రశ్న సంఖ్యను ప్రశ్న పత్రంలోని సంఖ్య ప్రకారమే రాయాలి.
📌 ఈ ప్రశ్న పత్రాన్ని చదవడానికి 15 నిమిషాలు కేటాయించబడినవి. ప్రశ్న పత్రం ఉదయం 10.15 గంటలకు ఇవ్వబడుతుంది. 10.15 నుండి 10.30 వరకు విద్యార్థులు కేవలం ప్రశ్న పత్రాన్ని మాత్రమే చదవాలి. ఈ సమయంలో సమాధాన పత్రంలో ఏమీ రాయరాదు.

సమాధానాలు:

ఈ (ప్రశ్న పత్రం) ఎ, బి, సి మరియు డి అనే 4 విభాగాలను కలిగి ఉంది. అన్ని విభాగాల ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయాలి.
‘ఎ’ విభాగంలో ఒక అంశానికి సంబంధించిన ప్రశ్న ఉంటాయి. ఒక ప్రశ్నకు జవాబు రాయాలి. (5 marks)
‘బి’ విభాగంలో అందరికీ ఏనికవలసిన రెండు ప్రశ్నలను కలిగి ఉంటుంది. రెండు ప్రశ్నలకు జవాబు రాయాలి. (8 marks)
‘సి’ విభాగంలో అందరికీ ఏనికవలసిన మూడు ప్రశ్నలు ఉంటాయి. మొత్తం మూడు ప్రశ్నలకు జవాబు రాయాలి. (35 marks)
‘డి’ విభాగంలో అందరికీ ఏనికవలసిన రెండు ప్రశ్నలు ఉంటాయి. రెండు ప్రశ్నలకు జవాబు రాయాలి. (32 marks)
జవాబులు రాయే ముందు ప్రధాన ప్రశ్నలో ఇచ్చిన సూచనలను చదవండి.

విభాగం – ‘ఎ’ (Section – ‘A’) 5×1=5

కింది గద్యాంశాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి.

మానవులకు ఉత్సాహాన్ని, ఆనందాన్ని కలిగించడానికి పండుగలు ఏర్పడ్డాయి. అవి జయంతులు, నోములు, వ్రతాలు, జాతరలు ఇలా అనేక విధాలు. ఉగాది, సంక్రాంతి, దీపావళి, రంజాన్ మొదలైనవి మన సంస్కృతిని తెలిపే పండుగలు. స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం, గణతంత్ర దినోత్సవం, గాంధీ జయంతి, ఉపాధ్యాయ దినోత్సవం, బాలల దినోత్సవం మొదలైనవి జాతీయ పండుగలు. జాతి మొత్తం చేసుకొనే పండుగలను జాతీయ పండుగలు అంటాం. ఇవి పిల్లలలో దేశభక్తిని పెంపొందిస్తాయి. శైశవదశ నుండి బాల్యదశకు చేరుకున్న బాలలకు గ్రహణధారణ శక్తి ఎక్కువగా ఉంటుందని పెద్దలు చెబుతారు. నేటి బాలలే రేపటి పౌరులు. కాబట్టి బాలలు ఉత్తమ పౌరులుగా రూపుదిద్దుకోవాలంటే వారికి క్రమశిక్షణ అవసరం. ఈ క్రమశిక్షణ అనేది పాఠశాల స్థాయినుండి ప్రారంభమవ్వాలి. జాతీయ పండుగలను పాఠశాలలో నిర్వహిస్తున్నప్పుడు వారిలో దేశభక్తి కలుగుతుంది. ఈ పండుగలను నిర్వహించినప్పుడు దేశం కోసం తమ ప్రాణాలను తృణప్రాయంగా అర్పించిన దేశభక్తులను, త్యాగధనులను గురించి విద్యార్థులకు తెలుసుకొనే అవకాశం కలుగుతుంది. స్వాతంత్య్ర సమరవీరుల పోరాటాలు, గాంధీ, నెహ్రూ మొదలైన దేశనాయకుల త్యాగాల గురించి తెలుసుకొని స్ఫూర్తిపొందుతారు.

1947 ఆగస్టు 15 న మనదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చిన విషయం మీకరందరికీ తెలుసు. దేశానికి స్వాతంత్రం తీసుకురావడం కోసం ఎందరో మహనీయులు ఎన్నో త్యాగాలు చేశారని మీరు తెలుసుకున్నారు. వారిలో నెహ్రూ ఒకరు. నెహ్రూ పూర్తిపేరు జవహర్ లాల్ నెహ్రూ. నెహ్రూ 1889 నవంబర్ 14 న ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని అలహాబాద్ పట్టణంలో జన్మించారు. ఆయన తల్లి స్వరూపారాణి, తండ్రి మోతీలాల్ నెహ్రూ. నెహ్రూకు చిన్నతనం నుండి దేశాభిమానం ఎక్కువగా ఉండేది. నెహ్రూ స్వాతంత్య్ర సంగ్రామంలో గాంధీజీతో కలసి పాల్గొన్నారు. ఎన్నోసార్లు జైలు శిక్షను అనుభవించారు. తరువాత మనదేశానికి మొట్టమొదటి ప్రధానమంత్రిగా సేవ చేసారు. మూడవ ప్రపంచయుద్ధం జరిగే పరిస్థితులు తలెత్తినపుడు, తన దృష్టిని అంతర్జాతీయ సమస్యలపై మరల్చి యుద్ధపరిస్థితులను నివారించారు. దీనివల్ల ప్రపంచదేశాలు ఆయనను “శాంతిదూత” గా కీర్తించాయి. నెహ్రూగారి జన్మదినమైన నవంబరు 14 ను భారత ప్రభుత్వం “బాలల దినోత్సవం” గా ప్రకటించింది.

ప్రశ్నలు :

I. కింది వానిలో జాతీయ పండుగ కానిదేది ?

(A) బాలల దినోత్సవం (B) ఉపాధ్యాయ దినోత్సవం

జవాబు: (C) సంక్రాంతి

II. నెహ్రూ ఎక్కడ జన్మించారు ?

(A) అహ్మదాబాద్ (B) అలహాబాద్

జవాబు: (B) అలహాబాద్

III. పండుగలు ఎందుకు ఏర్పడ్డాయి ?

(A) కొత్తబట్టలు కొనుక్కోవడానికి (B) పిండి వంటలు వండుకోవడానికి

జవాబు: (C) ఉత్సాహాన్ని, ఆనందాన్ని కలిగించడానికి

IV. నెహ్రూ పూర్తిపేరేమిటి ?

(A) మోతీలాల్ నెహ్రూ (B) జవహరల్ లాల్ నెహ్రూ

జవాబు: (B) జవహరల్ లాల్ నెహ్రూ

V. ఏ దశకు చేరుకున్న బాలలకు గ్రహణధారణ శక్తి ఎక్కువగా ఉంటుంది ?

(A) శైశవ దశ (B) కౌమర దశ

జవాబు: (D) బాల్య దశ

పంతులుగారి కుమార్తె అన్నపూర్ణతో వివాహం జరిగింది. గ్రాంధిక భాషావాదులు వ్యవహారిక భాషావాదులకు వ్యతిరేకంగా కాకినాడలో ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తు స్థాపించారు. దీని ద్వారా సాహిత్య పరిషత్తు పత్రిక అనే మాస పత్రికను ప్రచురింప సాగారు. సూర్యరాయాంధ్ర నిఘంటువును తయారు చేసారు. గ్రాంధిక భాషావాదులకు పోటీగా వ్యవహారిక భాషావాదులు కూడా ఒక పత్రిక నడిపారు. నవ్యాంధ్ర వ్యాకరణం రాయించారు. వ్యవహారంలో పదాల అర్థచ్ఛాయలన్నింటినీ సప్రయోగంగా వివరిస్తూ వ్యుత్పత్తిని, అర్థ విపరిణామాన్ని చూపిస్తూ ఒక నిఘంటువు తయారు చేయాలనుకున్నారు. దానికై రామమూర్తి గారు స్వీకరించిన సమాచారం వీరేశలింగం పంతులుగారికి ఇచ్చారు. కొన్ని నెలలకే ఆయన స్వర్గస్థులవడంతో ఆ వ్యాకరణం వెలుగు చూడలేదు. గిడుగు రామమూర్తి పంతులుగారు ప్రారంభించిన వ్యావహారిక భాషోద్యమం విస్తృత ఫలితాలను సాధించింది. విద్యాలయాల్లో ప్రాచీన తెలుగు కావ్యాలను బోధించే బోధనాభాషగా ప్రాచీన కావ్య భాషను కాక ఆనాడు పండితుల వ్యవహారంలో ఉన్న శిష్ట వ్యావహారిక భాషను వాడుక చేయాలని, విద్యార్థులకు శిష్ట వ్యవహారికంలో రాసే అవకాశం ఉండాలని మాత్రమే ఆదిలో వ్యావహారిక భాషోద్యమం ప్రతిపాదించింది. జీవద్భాషకు నియామకుడు రచయితే కాని లాక్షనికుడూ, వ్యాకరణ కర్తా కాదు “అని రామమూర్తి” పంతులుగారు స్పష్టం చేశారు.

విశ్వవిద్యాలయాలు వాడుక భాషను ఆమోదించడం ఆలస్యమయినా పత్రికలు, రేడియోలు, సినిమాలు వ్యవహారిక భాషను ఆమోదించాయి. రామమూర్తి పంతులుగారిచేత ఉత్తేజితులైన పలువురు రచయితలు వాడుక భాషలో గ్రంధాలు రచించి సాహిత్య భాషగా, కవిత్వ భాషగా, వ్యావహారిక భాషే మరింత గొప్పదని రుజువు చేసారు. 1969 ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం తెలుగు అకాడమీని స్థాపించింది. పాఠ్యపుస్తకాలు వ్యావహారిక భాషలో ప్రచురిస్తున్నారు. 1969 లోనే పి.హెచ్.డి చేసే విద్యార్థులు తమ పరిశోధనా వ్యాసాలను వ్యావహారికంలో రాయడానికి శ్రీ వేంకటేశ్వర విద్యాలయం అనుమతించింది. 1973 లో ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం కూడా ఆమోదించింది. 1911 లో రామమూర్తి పంతులుగారు ప్రారంభించిన వ్యావహారిక భాషోద్యమం 1973 నాటికి విజయవంతమయింది. అంటే వ్యావహారిక భాషోద్యమం 62 ఏళ్ళు సాగింది. ఈ విధంగా మనం మాట్లాడే భాషను సాహిత్య భాషగా మలచిన రామమూర్తి గారు 1940 జనవరి 20 తేదీన కోటాను కోట్ల తెలుగు ప్రజల నుండి శాశ్వతంగా దూరమయ్యారు.

ప్రశ్నలు:

గిడుగు రామమూర్తి పంతులు గారు ఎక్కడ జన్మించారు? (ఎ) విజయనగరం (బి) అమలాపురం (సి) ఇందుపల్లి (డి) కాకినాడ
గిడుగు రామమూర్తి పంతులు గారు ఏ ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించారు? (ఎ) స్వాతంత్ర్య ఉద్యమం (బి) వ్యావహారిక భాషా ఉద్యమం (సి) గ్రంథాలయోద్యమం (డి) సహాయ నిరాకరణోద్యమం
గిడుగు రామమూర్తి పంతులు గారు ఏ భాషను సాహిత్య భాషగా మలచాలని కోరుకున్నారు? (ఎ) గ్రాంధిక భాష (బి) వ్యావహారిక భాష (సి) సంస్కృత భాష (డి) ఆంగ్ల భాష
ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తు ఎక్కడ స్థాపించబడింది? (ఎ) విజయనగరం (బి) అమలాపురం (సి) ఇందుపల్లి (డి) కాకినాడ
గిడుగు రామమూర్తి పంతులు గారు ప్రారంభించిన వ్యావహారిక భాషోద్యమం ఎన్ని సంవత్సరాలు కొనసాగింది? (ఎ) 50 సంవత్సరాలు (బి) 62 సంవత్సరాలు (సి) 75 సంవత్సరాలు (డి) 100 సంవత్సరాలు

సమాధానాలు:

(సి) ఇందుపల్లి
(బి) వ్యావహారిక భాషా ఉద్యమం
(బి) వ్యావహారిక భాష
(డి) కాకినాడ
(బి) 62 సంవత్సరాలు

విభాగం – ‘బి’

కింద సూచించిన విధంగా పేరు, చిరునామాలతో విషయాన్ని వివరిస్తూ లేఖ రాయండి. 1×4=4

నల్గొండ జిల్లా ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలో చదువుతున్న ప్రణవి, తన పాఠశాలలో జరిగిన తెలుగుభాషా దినోత్సవ వేడుకలను వివరిస్తూ, ఆదిలాబాద్ ప్రభుత్వ బాలికోన్నత పాఠశాలలో చదువుతున్న సునీతకు రాసినట్లుగా లేఖ రాయండి.

లేఖ:

నల్గొండ తేదీ: (తేదీ రాయండి)

ప్రియమైన సునీత,

నీవు క్షేమంగా ఉన్నావని తలుస్తాను. నేను ఇక్కడ బాగానే ఉన్నాను. మన పాఠశాలలో జరిగిన తెలుగు భాషా దినోత్సవ వేడుకల గురించి నీకు చెప్పాలని అనుకుంటున్నాను.

మా పాఠశాలలో తెలుగు భాషా దినోత్సవాన్ని చాలా ఘనంగా నిర్వహించారు. ఉదయం నుంచే సందడి మొదలైంది. పాఠశాల అంతా తెలుగు జెండాలతో, రంగురంగుల తోరణాలతో అలంకరించారు.

ముఖ్య అతిథిగా వచ్చిన ప్రముఖ కవి శ్రీ (కవి పేరు రాయండి) గారు తెలుగు భాష గొప్పతనం గురించి మాట్లాడారు. తెలుగు భాష మన సంస్కృతికి, చరిత్రకు ప్రతిబింబమని ఆయన అన్నారు.

పిల్లలు తెలుగు పాటలు పాడారు, నృత్యాలు చేశారు. తెలుగు పద్యాలు, కథలు వినిపించారు. కొంతమంది విద్యార్థులు తెలుగు భాషపై తమకున్న అభిమానాన్ని తెలుపుతూ ప్రసంగాలు చేశారు.

మా తెలుగు ఉపాధ్యాయులు తెలుగు భాష యొక్క విశిష్టతను వివరించారు. తెలుగు భాషను కాపాడుకోవడం మనందరి బాధ్యత అని వారు అన్నారు.

ఈ వేడుకలో నేను కూడా పాల్గొన్నాను. నేను ఒక తెలుగు పాట పాడాను. నాకు చాలా సంతోషంగా ఉంది.

తెలుగు భాషా దినోత్సవం చాలా బాగా జరిగింది. ఇటువంటి కార్యక్రమాలు మన పాఠశాలలో మరిన్ని జరగాలని నేను కోరుకుంటున్నాను.

నీవు కూడా నీ పాఠశాలలో జరిగిన వేడుకల గురించి నాకు తెలియజేయి.

ఇట్లు, నీ ప్రియమైన స్నేహితురాలు, ప్రణవి

చిరునామా: సునీత, ప్రభుత్వ బాలికోన్నత పాఠశాల, ఆదిలాబాద్.

ప్రశ్న 3: కింది ప్రక్రియలలో ఒక దానికి 100 పదాలలో జవాబు రాయండి. (1×4=4)

I. దినచర్య (Diary Entry)

నీ పేరు సంతోష్, మెదక్ జిల్లాలోని ప్రభుత్వ బాలుర పాఠశాలలో 10వ తరగతి చదువుతున్నావు. జూన్ 2న తెలంగాణ రాష్ట్ర అవతరణ దినోత్సవం సందర్భంగా మీ పాఠశాలలో వక్తృత్వ పోటీలను నిర్వహించారు. నువ్వు ఆ పోటీలలో ప్రథమ బహుమతిని గెలుచుకున్నావు. ఉపాధ్యాయులు, తోటి విద్యార్థులు నిన్ను అభినందించారు. ఈ సందర్భంగా నీకు కలిగిన భావనలు దినచర్య రూపంలో రాయండి.

జవాబు:

జూన్ 2, 2024

ఈరోజు నా జీవితంలో మరచిపోలేని రోజు. తెలంగాణ రాష్ట్ర అవతరణ దినోత్సవం సందర్భంగా మా పాఠశాలలో వక్తృత్వ పోటీలు జరిగాయి. నేను కూడా పాల్గొన్నాను. చాలా భయంగా అనిపించింది. కానీ నేను సాధన చేశాను కాబట్టి బాగా మాట్లాడగలిగాను. నా ఆశ్చర్యం ఏమిటంటే, నేను మొదటి బహుమతి గెలుచుకున్నాను! ఉపాధ్యాయులు నన్ను మెచ్చుకున్నారు. స్నేహితులు చప్పట్లు కొట్టారు. నా తల్లిదండ్రులు ఎంతో సంతోషించారు. ఈ రోజు నేను గర్వపడ్డాను. తెలంగాణ రాష్ట్రం గురించి మాట్లాడటం నాకు చాలా ఆనందాన్ని కలిగించింది. ఈ బహుమతి నాకు మరింత ప్రోత్సాహాన్ని ఇచ్చింది.

II. వార్తా నివేదిక (News Report)

నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు రోజు రోజుకూ పెరిగిపోతున్నాయి. సామాన్యులు వస్తువులు కొనుగోలు చేయలేక అష్టకష్టాలు పడుతున్నారు. నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు తగ్గించమని ప్రభుత్వాన్ని కోరుతూ ప్రజలంతా ధర్నా చేశారు. ఆ ధర్నాలో పాల్గొన్న మీరు సామాన్యులు నిత్యావసర వస్తువులను కొనలేక పడుతున్న అవస్థలను వివరిస్తూ, నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు తగ్గించమని ప్రభుత్వాన్ని కోరుతూ కింద ఇచ్చిన పదాలను ఉపయోగించి, ఏదైనా తెలుగు దినపత్రికకు వార్తానివేదికను తయారు చేయండి.

పత్రికా సంపాదకుడు – నిత్యావసర వస్తువులు- అధిక ధరలు సామాన్యులు – కష్టాలు – ధర్నా. ఆకలి కేకలు – ప్రభుత్వం – చర్యలు – ప్రజా సంక్షేమం – దేశ భవిష్యత్తు – ధరల తగ్గింపు – ప్రజల అవస్థ – తక్షణ చర్యలు — విన్నపం.

జవాబు:

నిత్యావసర వస్తువుల ధరల పెరుగుదలతో సామాన్యులు అష్టకష్టాలు

మెదక్: నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు ఆకాశాన్ని తాకుతున్నాయి. సామాన్యులు పూట గడవక ఆకలితో అలమటిస్తున్నారు. ధరలు తగ్గించాలని కోరుతూ ప్రజలు ధర్నాకు దిగారు. ఈ ధర్నాలో పాల్గొన్న ప్రజలు మాట్లాడుతూ… నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు తగ్గించకపోతే తమ పరిస్థితి మరింత దయనీయంగా మారుతుందని తెలిపారు. ప్రభుత్వం వెంటనే స్పందించి ధరలను తగ్గించాలని వారు విజ్ఞప్తి చేశారు. ఈ ధరల పెరుగుదల ప్రజా సంక్షేమానికి, దేశ భవిష్యత్తుకు ప్రమాదకరమని పలువురు అభిప్రాయపడ్డారు. తక్షణ చర్యలు చేపట్టకపోతే ప్రజల అవస్థలు వర్ణనాతీతంగా ఉంటాయని వారు హెచ్చరించారు.

విభాగం- ‘సి’

సంధులకు చెందిన కింది వానిలో ఏవైనా నాలుగు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (4×1=4)

I. కింది వానిలో పడ్వాది సంధికి ఉదాహరణను గుర్తించండి.

(A) సిద్ధపరచు (B) అక్కన్య (C) శతావధానము (D) వాడుండెను

సమాధానం: (D) వాడుండెను

II. సరసపుమాట – విడదీయగా

(A) సరసపు + మాట (B) సరసంపు + మాట (C) సరసం + మాట (D) సరసము + మాట

సమాధానం: (C) సరసం + మాట

III. పరుషములు అనగా

(A) గ జ డ ద బ (B) గసడదవ (C) కచటతప (D) ఙ, ఝ, ఞ, ఢ

సమాధానం: (C) కచటతప

IV. “ద్వంద్వంబునం వదంబువయి పరుషములకు గ-స-డ-ద-వలగు” సూత్రానికి సరైన ఉదాహరణను గుర్తించండి.

(A) వాడుకంసారి (B) మీరుదలడు (C) రారుగదా (D) తల్లిదండ్రులు

సమాధానం: (D) తల్లిదండ్రులు

V. “కర్మధారయంబునం దత్సమంబుల కాలు శబ్దము పరంబగునపుడత్వంబును రుగాగమంబునగు” – సూత్రానికి సరైన ఉదాహరణను గుర్తించండి.

(A) పేదరాలు (B) ధీరురాలు (C) జవరాలు (D) పేరుటురము

సమాధానం: (A) పేదరాలు

సమాసాలకు చెందిన కింది వానిలో ఏవైనా నాలుగు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (4×1=4)

I. ‘అన్య పదార్థ ప్రధానమైన’ సమాసమేది? (వేరే పదానికి ప్రాధాన్యం కలిగిన సమాసం ఏది?)

(A) ద్వంద్వ సమాసం (B) ద్విగు సమాసం (C) బహువ్రీహి సమాసం (D) రూపక సమాసం

II. ‘ఉభయ పదార్థ ప్రధానమైన’ సమాసమేది? (రెండు పదాలకూ ప్రాధాన్యం కలిగిన సమాసం ఏది?)

(A) ద్విగు సమాసం (B) ద్వంద్వ సమాసం (C) రూపక సమాసం (D) బహువ్రీహి సమాసం

III. కింది వానిలో ద్విగు సమాసానికి ఉదాహరణను గుర్తించండి. (కింది వాటిలో ద్విగు సమాసానికి ఉదాహరణ ఏది?)

(A) త్రినేత్రుడు (B) షట్చక్రవర్తులు (C) ధనలక్ష్మి (D) అన్నదమ్ములు

IV. అంబుజగర్భుడు ఏ సమాసమో గుర్తించండి. (అంబుజగర్భుడు ఏ సమాసానికి చెందిందో గుర్తించండి.)

(A) ద్వంద్వ సమాసం (B) ద్విగు సమాసం (C) బహువ్రీహి సమాసం (D) ఏదీ కాదు

V. సహస్రాక్షులు – విగ్రహ వాక్యాన్ని గుర్తించండి. (సహస్రాక్షులు యొక్క విగ్రహ వాక్యం ఏమిటి?)

(A) సహస్ర మనెడి అక్షులు (B) సహస్రముల యొక్క అక్షులు (C) సహస్ర సంఖ్యగల అక్షులు (D) సహస్రము మరియు అక్షులు

6. కింది పద్యపాదానికి గణవిభజన చేసి దాని దిగువ నీయబడిన వానిలో ఏవైనా నాలుగు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (4×1=4)

“కరిరాజున్ బిసతంతు సంతతులచేఁ గట్టన్ విజృంభించు వా”

I. పై పద్యపాదంలో ఉన్న గణాలు (పై పద్యపాదంలోని గణాలు ఏమిటి?)

(A) భరనభభరవ (B) న జ భ జ జ జ ర (C) మ స జ స త త గ (D) సభ రనమయవ

సమాధానం: (A) భరనభభరవ

II. పై పద్యపాదం ఏ వృత్తపద్యానికి చెందినది? (పై పద్యపాదం ఏ ఛందస్సుకి చెందినది?)

(A) చంపకమాల (B) ఉత్పలమాల (C) మత్తేభం (D) శార్దూలం

సమాధానం: (B) ఉత్పలమాల

III. పై పద్యపాదంలో ఎన్నో అక్షరానికి యతిమైత్రి చెల్లుతుంది? (పై పద్యపాదంలో ఎన్నో అక్షరానికి యతి స్థానం ఉంటుంది?)

(A) 11 (B) 10 (C) 13 (D) 14

సమాధానం: (B) 10

IV. పై పద్యపాదంలో ఎన్ని అక్షరాలు ఉన్నాయి? (పై పద్యపాదంలో ఎన్ని అక్షరాలు ఉన్నాయి?)

(A) 19 (B) 20 (C) 21 (D) 22

సమాధానం: (B) 20

V. భరనభభరవ అనే గణాలు ఏ వృత్త పద్యంలో వరుసగా వస్తాయి? (భరనభభరవ అనే గణాలు ఏ ఛందస్సులో వస్తాయి?)

(A) మత్తేభం (B) ఉత్పలమాల (C) చంపకమాల (D) శార్దూలం

సమాధానం: (B) ఉత్పలమాల

అలంకారాలకు చెందిన కింది వానిలో ఏవైనా నాలుగు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (4×1=4)

I. హైదరాబాద్ నగరంలోని మేడలు ఆకాశాన్ని తాకుచున్నాయి – ఇందులోని అలంకారాన్ని గుర్తించండి.

(A) ఉపమాలంకారం (B) అతిశయోక్తి అలంకారం (C) ఉత్ప్రేక్షాలంకారం (D) క్రమాలంకారం

సమాధానం: (B) అతిశయోక్తి అలంకారం (అతిశయోక్తి అంటే ఎక్కువ చేసి చెప్పడం. ఇక్కడ భవనాలు ఆకాశాన్ని తాకుతున్నాయని ఎక్కువ చేసి చెప్పారు.)

II. ఉపమాలంకార లక్షణం ఏది ?

(A) విశేష వాక్యాన్ని సామాన్య వాక్యంతో పోల్చడం (B) ఉపమేయాన్ని ఉపమానంతో పోల్చడం (C) గోరంతను కొండంలు చేయడం (D) సామాన్య వాక్యాన్ని విశేష వాక్యాంతో పోల్చడం

సమాధానం: (B) ఉపమేయాన్ని ఉపమానంతో పోల్చడం (ఉపమాలంకారంలో రెండు వేరువేరు వస్తువులను పోలుస్తారు.)

III. లక్ష్మీ సరస్వతులు సంపద విద్యలనొసగుదురు. – ఇందులో అలంకారాన్ని గుర్తించండి.

(A) యధాసంఖ్యాలంకారం (B) ఉపమాలంకారం (C) అర్థాంతరన్యాసాలంకారం (D) అతిశయోక్తి అలంకారం

సమాధానం: (A) యధాసంఖ్యాలంకారం (లక్ష్మీదేవి సంపదను, సరస్వతి విద్యను ఇస్తారని వరుస క్రమంలో చెప్పారు.)

IV. క్రమాలంకార లక్షణాన్ని గుర్తించండి.

(A) ఒక వస్తువును గురించి గాని, ఒక సందర్భాన్ని గురించి గాని ఉన్నదాని కంటే ఎక్కువచేసి చెప్పడం. (B) విశేష వాక్యాన్ని సామాన్య వాక్యం చేత గాని, సామాన్య వాక్యాన్ని విశేష వాక్యం చేత గాని సమర్థించడం. (C) పదాలను ఒక క్రమపద్ధతిలో పద్ధతిలో వాడి, క్రమపద్ధతిలో ఉన్న పదాలతో సమన్వయం చేయడం. (D) ఒక వస్తువు ధర్మాన్ని వేరే వస్తువులో ఆరోపించడం.

సమాధానం: (C) పదాలను ఒక క్రమపద్ధతిలో పద్ధతిలో వాడి, క్రమపద్ధతిలో ఉన్న పదాలతో సమన్వయం చేయడం. (పేరులోనే క్రమం ఉంది. పదాలను ఒక క్రమపద్ధతిలో అమర్చడాన్ని క్రమాలంకారం అంటారు.)

V. ఈ మంటలు ప్రళయాగ్ని లాగా దిక్కులన్నీ కప్పి వేస్తున్నాయి.- ఇందులోని అలంకారాన్ని గుర్తించండి.

(A) అర్థాంతరన్యాసాలంకారం (B) ఉపమాలంకారం (C) క్రమాలంకారం (D) అతిశయోక్తి అలంకారం

సమాధానం: (B) ఉపమాలంకారం (ఇక్కడ మంటలను ప్రళయాగ్నితో పోల్చారు.)

కింది వానిలో రెండు పదాలకు సరైన పర్యాయపదాలను గుర్తించి రాయండి. (2×2=4)

I. రైతు

(A) రాజు, భూపతి (B) హాలికుడు, సైరికుడు (C) హలము, సీరము (D) ఉవిద, నారి

సమాధానం: (B) హాలికుడు, సైరికుడు

II. వృక్షం

(A) క్షమాజం, తరువు (B) సంద్రం, వయోనిధి (C) కూపం, బావి (D) చెట్టు, నది

సమాధానం: (A) క్షమాజం, తరువు

III. తారలు

(A) నటీమణులు, అధికారులు (B) చుక్కలు, నక్షత్రాలు (C) రాజ్యాలు, సంస్థానాలు (D) గృహాలు, భవనాలు

సమాధానం: (B) చుక్కలు, నక్షత్రాలు

జాతీయాలకు చెందిన కింది వానిలో ఏవైనా రెండు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (2×2=4)

I. కన్నుల పండుగ

(A) చెవులకు ఆనందం కలుగునట్లు (B) కనులకు ఆనందం కలుగునట్లు (C) పారిపోవు (D) వేచియుండు

సమాధానం: (B) కనులకు ఆనందం కలుగునట్లు

II. సహాయ సహకారాలు అనే అర్థంలో ఉపయోగించే జాతీయమేది?

(A) కాలికి బుద్ధిచెప్పు (B) కళ్ళలో ఒత్తులు వేసుకొను (C) ఉడుతా భక్తి (D) అండదండలు

సమాధానం: (D) అండదండలు

III. ప్రారంభం అనే అర్థంలో ఉపయోగించే జాతీయమేది?

(A) అందెవేసిన చేయి (B) అంకురార్పణ (C) కనుమరుగవ్వు (D) అగ్గిమీద గుగ్గిలం

సమాధానం: (B) అంకురార్పణ

సామెతలకు చెందిన కింది వానిలో రెండు ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులు గుర్తించి రాయండి. (2×2=4)

I. ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యం

(A) సంపదే ఆరోగ్యం (B) ఆరోగ్యమే గొప్ప సంపద (C) ఆరోగ్యంగా ఉండాలంటే బడ్డు ఉండాలి (బడ్డు అని టైప్ చేయడం పొరపాటుగా ఉంది, బహుశా “శ్రద్ధ” అయి ఉంటుంది) (D) ధనవంతులదే ఆరోగ్యం

సమాధానం: (B) ఆరోగ్యమే గొప్ప సంపద

II. యథారాజా తథా ప్రజా

(A) ప్రజలు ఎలా ఉంటే రాజు అలా ఉంటాడు. (B) రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలు అలా ఉంటారు. (C) రాజు తన విధులు సక్రమంగా నిర్వర్తించాలి. (D) ప్రజలు రాజు చెప్పినట్లు నడుచుకోవాలి.

సమాధానం: (B) రాజు ఎలా ఉంటే ప్రజలు అలా ఉంటారు.

III. కుక్కతోక వంకర

(A) బుద్ధి మారడం (B) బుద్ధి మారకపోవడం (C) పారిపోవడం (D) దాక్కోవడం

సమాధానం: (B) బుద్ధి మారకపోవడం

కింది పాఠ్యాంశాలు ఏ ప్రక్రియకు చెందినవో గుర్తించి, రాయండి. (2×1=2)

I. ఎవరి భాష వాళ్ళకు వినసొంపు

(A) ప్రాచీన పద్యం (B) ప్రాచీన గద్యం (C) గేయం (ఈ ఆప్షన్ చిత్రంలో సరిగా కనిపించడం లేదు) (D) వేదం

సమాధానం: (B) ప్రాచీన గద్యం

II. దానశీలము

(A) కథానిక (B) పురాణ ప్రక్రియ (C) పద్య ప్రక్రియ (D) మినీ కవిత

సమాధానం: (C) పద్య ప్రక్రియ

12. కింది పరిచిత గద్యాంశం, పరిచిత పద్యాంశాలలో ఒక దానిని ఎన్నుకొని, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు గుర్తించి రాయండి. 5×1=5

గద్యాంశం:

గోలకొండ పాదుషాలలో ఇబ్రహీం కుతుబ్షా విద్యాప్రియుడు. ఈతని ఆస్థానములో కవులు, పండితులు హిందువులలో మహ్మదీయులలో ఉండిరి. విద్యాగోష్టి సదా సాగుచుండెను. పాదుషా వారు పండుతులను బాగుగా సన్మానించుచుండిరి. ఇబ్రహీం కుతుబ్షా చాలాకాలము విజయనగరమునందు రాజాదరణమున పెరిగినవాడగుటచే ఆంధ్రభాషయందు అభిమానముగలిగి, ఆంధ్రకవులను సత్కరించుచుండెను. అద్దంకి గంగాధరకవి “తపతీ సంవరణోపాఖ్యాన” కావ్యమును రచించి ఈ పాదుషాకు అంకితమిచ్చియున్నాడు. ఇబ్రహీం పాదుషా మహబూబునగరు జిల్లాలో నివసించుచుండిన ఆసూరి మరింగంటి సింగరాచార్య మహాకవికి “మత్తగంధేభసితఛత్ర ముత్తమాశ్వ హాటకాంబర చరురంతయాన యగ్రహారములను” ఇచ్చి సత్కరించినాడు. సుల్తాన్ ఇబ్రాహీం పాదుషా సేనానియగు అమీర్ ఖాన్ మొట్టమొదటి అచ్చతెనుగు కబ్బమగు “యయాతి చరిత్ర” కు కృతిభర్తయయి, ఆ కావ్యమును రచించిన పొన్నగంటి తెలగనార్యుని సత్కరించినాడు. ఏడవ పాదుషాయగు అబ్దుల్లా పాదుషా బ్రాహ్మణభక్తి కలవాడు. ఇతని చుట్టును ఎల్లప్పుడు బ్రాహ్మణులు పరివేష్టించి యుండెడివారు. ఈ బ్రాహ్మణుల సలహా ప్రకారము రాజుగారు నడుచుకొనుచుండిరి. ఇతడు విజ్ఞాన శాస్త్రములు, లలితకళలు, వాఙ్మయము వృద్ధిచేయుటకు ప్రయత్నించెను. అందుచే దేశదేశాల్లోని విద్వాంసులు ఈతని ఆస్థానమునకు వచ్చుచుండిరి. గోలకొండ పట్టణంలో 1589 ప్రాంతములో మహామారీ పీడ సంభవించెను. లెక్కలేనంతమంది మరణించిరి. చివరకు కొందరు సాదువులు పీర్ల పంజాలు, తాబూతులు పట్టుకొని భజనలతో ఊరేగిరి. తత్ఫలితముగా ఆ మహామారి పీడవడలెను. తత్ జ్ఞాపక చిహ్నముగా కృతజ్ఞతా సూచకముగా మహమ్మదు కులీకుతుబ్షా పాదుషావారు 1591 సంవత్సరమున హైదరాబాదులో తాబూతు ఆకారమున చార్మినారు నిర్మాణము గావించిరి.

ప్రశ్నలు – సమాధానాలు:

I. ‘యయాతి చరిత్ర’ ను రచించినదెవరు?

(A) అద్దంకి గంగాధరకవి (B) పొన్నగంటి తెలగన (సమాధానం) (C) మరిగంటి సింగరాచార్య (D) ఆదిరాజు వీరభద్రరావు

II. ఆసూరి మరింగంటి సింగరాచార్య మహాకవి ఎక్కడ నివసించే వాడు?

(A) కరీంనగర్ (B) మహబూబ్ నగర్ (సమాధానం) (C) ఆదిలాబాద్ (D) నల్గొండ

III. చార్మినారు నిర్మాణాన్ని చేపట్టినదెవరు?

(A) అజంఖాన్ (B) మహమ్మద్ కులీ కుతుబ్షా (సమాధానం) (C) ఇబ్రహీం కుతుబ్షా (D) ఔరంగజేబు

IV. తపతీ సంవరణోపాఖ్యాన కావ్యం ఎవరికి అంకితం ఇవ్వబడింది?

(A) అమీరాఖాన్ (B) అబ్దుల్లా కుతుబ్షా (C) అజంఖాన్ (D) ఇబ్రహీం కుతుబ్షా (సమాధానం)

V. పై గద్యాన్ని రచించినదెవరు?

(A) అలిశెట్టి ప్రభాకర్ (B) శ్రీనాథుడు (C) ఆదిరాజు వీరభద్రరావు (D) సామల సదాశివ (సమాధానం – గద్యాంశ కర్త పేరు ఇవ్వలేదు, కాబట్టి ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం లేదు. సాధారణంగా ఇలాంటి ప్రశ్నలు ఉండవు.)

కింది పద్యాంశాన్ని చదివి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను గుర్తించి రాయండి. 5×1=5

నిజమానతిచ్చితివి నీవు మహాత్మక! మహిని గృహస్థధర్మంబు నిదియ అర్థంబు( గ్రామంబు యశమును వృత్తియు నెయ్యది ప్రార్ధింప నిత్తు ననియు సర్జలోభంబున సర్ది బొమ్మనుటెట్లు?

వేలికి లేదనుకంటెఁ బాప మెద్ది టెట్టి దుష్కరుని నే భరించెదఁ గాని సత్యహీనుని మోపఁజాల ననుచు బలుకదే తొల్లి బూదేవి బ్రహ్మతోడ సమరమున నుండి ఇరుగకఁ జచ్చుకంటెఁ బలికి బొంకక నిజమునఁ బరం(గు కంటెం మాసధనులకు భద్రంబు మఱియుఁ గలదె.

I. ఈ పద్యాంశం ఏ పాఠంలోనిది?

(A) నగరగీతం (B) శతకమధురిమ (C) దానశీలము (సమాధానం) (D) ధర్మనిరతి

II. యశము అనగా

(A) సంపద (B) రాజ్యము (C) బలము (D) కీర్తి (సమాధానం)

III. సమరము అనగా.

(A) లోభము (B) యుద్ధం (సమాధానం) (C) అర్థము (D) పావము

IV. ఎటువంటి చెడ్డపని చేసినవాడినైన భరిస్తాను కాని, ఆడినమాట తప్పినవాడిని మాత్రం మోయలేనన్నది ఎవరు ?

(A) బ్రహ్మ (B) భూదేవి (సమాధానం) (C) ఈశ్వరుడు (D) ఆదిశేషుడు

V. మానధనులకు వారికి మేలైన మార్గమేది ?

(A) యుద్ధంలో వీరమరణం పొందడం (B) మాటకు కట్టబడి ఉండడం (C) సత్యంతో బ్రతకడం (సమాధానం) (D) పైవన్నీ (పైవన్నీ అనేది సరైనది కాదు, కాబట్టి ఇది సమాధానం కాదు)

విభాగం- ‘డి’

కింది వానిలో మూడు ప్రశ్నలకు మూడు, నాలుగు వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి. (3 x 2 = 6 మార్కులు)

I. సిరిమూట గట్టుకొని పోవం జాలిరే ? అనడంలో బలిచక్రవర్తి అంతర్యమేమై ఉంటుంది ?

బలిచక్రవర్తి తన గురువు శుక్రాచార్యుని మాటను ధిక్కరించి, వామనుడికి మూడు అడుగుల నేలను దానం చేస్తానని మాట ఇస్తాడు. దానం చేసిన తర్వాత, తన సర్వస్వం పోయినా, మాట తప్పకూడదని అతని అంతరంగం చెబుతుంది. దానధర్మం యొక్క గొప్పతనాన్ని, సత్య వాక్కును నిలబెట్టుకోవాలనే దృఢ సంకల్పాన్ని కలిగి ఉన్నాడు. “సిరిమూట గట్టుకొని పోలేను” అని అనడంలో, తాను ఎంతటి కష్టంలో ఉన్నా తన మాటను వెనక్కి తీసుకోనని తెలుపుతాడు.

II. నగర జీవితంలోని ప్రతికూల అంశాలను ఇంత కఠినంగా వర్ణించడంలో కవి అంతర్యం ఏమిటి ?

కవి నగర జీవితంలోని కష్టాలు, కాలుష్యం, ట్రాఫిక్, పేదరికం, ఒంటరితనం వంటి సమస్యలను కఠినంగా వర్ణించాడు. నగర జీవితం ఎంత దుర్భరంగా ఉంటుందో ప్రజలకు తెలియజేయాలని కవి ఆశించాడు. పల్లెటూళ్లలో ఉండే ప్రశాంతత, సామాజిక సంబంధాల విలువను గుర్తుచేసి, ప్రజలు పల్లెల వైపు తిరిగి వెళ్లాలని కవి కోరుకుంటున్నాడు.

III. నిజమైన త్యాగి ఎవరు ? అతని లక్షణాలెట్లా ఉంటాయి ?

నిజమైన త్యాగి అంటే తన స్వార్థాన్ని విడిచిపెట్టి ఇతరుల కోసం పని చేసేవాడు. అతను నిస్వార్థంగా, ప్రేమతో, దయతో ఉంటాడు. తన దగ్గర ఉన్నదాన్ని ఇతరులకు పంచిపెడతాడు. కష్టంలో ఉన్నవారికి సహాయం చేస్తాడు. మాట మీద నిలబడతాడు.

IV. పల్లెకు – నగరానికి గల తేడాలు తెలపండి.

పల్లెటూళ్లు ప్రశాంతంగా, స్వచ్ఛమైన గాలి, నీటితో ఉంటాయి. అక్కడ ప్రజలు ఒకరికొకరు సహాయం చేసుకుంటారు. సాంఘిక సంబంధాలు బలంగా ఉంటాయి. నగరాలలో కాలుష్యం, ట్రాఫిక్ ఎక్కువగా ఉంటాయి. చాలామంది ఒంటరిగా ఉంటారు. పల్లెల్లో వ్యవసాయం ప్రధాన వృత్తి కాగా, నగరాల్లో వివిధ రకాల ఉద్యోగాలు ఉంటాయి.

కింది వానిలో రెండు ప్రశ్నలకు సంక్షిప్తంగా జవాబులు రాయండి. (2 x 2 = 4 మార్కులు)

I. మనుమరాలి మాటలు విని తాతయ్య ఎందుకు అబ్బురపడ్డాడు ?

తాతయ్య తన మనుమరాలి యొక్క తెలివితేటలు, భాషా నైపుణ్యం చూసి ఆశ్చర్యపోయాడు.

II. సంపాదకీయాల్లోని భాష, శైలి ఎట్లా ఉంటుంది ?

సంపాదకీయాల్లోని భాష సరళంగా, స్పష్టంగా, అధికారికంగా ఉంటుంది. శైలి విశ్లేషణాత్మకంగా, సమాచారాన్ని అందించేదిగా ఉంటుంది.

III. ‘తెలంగాణము ఈజిప్టువలె ప్రపంచపు అంగడి’ అనడానికి కారణాలు రాయండి.

తెలంగాణలో వివిధ రకాల పంటలు పండుతాయి. ఇక్కడ అనేక రకాల వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతాయి. ఇక్కడి వ్యాపారులు ఇతర దేశాలకు వస్తువులను ఎగుమతి చేస్తారు. అందువలన తెలంగాణను ‘ప్రపంచపు అంగడి’ అని అంటారు.

15. (వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు)

I. ఒక పత్రికలోని సంపాదకీయాలను చదివితే ఆ పత్రిక ఆలోచనా ధోరణులను, దృక్పథాన్ని అర్థం చేసుకోవచ్చు. దీనిపట్ల మీ అభిప్రాయాలను సోదాహరణంగా వివరించండి.

సంపాదకీయం ఒక పత్రిక యొక్క ముఖ్యాంశం. దానిని చదివితే పత్రిక ఏ విషయాలపై దృష్టి పెడుతుందో, దాని రాజకీయ, సామాజిక, సాంస్కృతిక దృక్పథం ఏమిటో తెలుస్తుంది. ఉదాహరణకు, ఒక పత్రిక నిరంతరం ప్రభుత్వ విధానాలను విమర్శిస్తుంటే, అది ప్రతిపక్ష భావజాలం కలిగినదని అర్థం చేసుకోవచ్చు. వేరే పత్రిక ప్రభుత్వానికి మద్దతు తెలుపుతుంటే, అది ప్రభుత్వ అనుకూల పత్రిక అని తెలుస్తుంది. సంపాదకీయం ద్వారా పత్రిక తన అభిప్రాయాలను ప్రజలకు తెలియజేస్తుంది. భిన్న పత్రికల సంపాదకీయాలను పోల్చి చూస్తే వాటి దృక్పథంలో గల తేడాలు స్పష్టంగా తెలుస్తాయి. ఒక నిర్దిష్ట అంశంపై పత్రిక యొక్క వైఖరిని సంపాదకీయం ప్రతిబింబిస్తుంది.

II. గోలకొండ పట్టణము పాఠ్యభాగ సారాంశాన్ని సొంమాటల్లో రాయండి.

గోలకొండ పట్టణము పాఠ్యభాగంలో గోలకొండ కోట యొక్క గొప్పతనం, దాని చరిత్ర, అక్కడి ప్రజల జీవన విధానం గురించి వివరించారు. కోట చుట్టూ అందమైన ఉద్యానవనాలు, అనేక దేవాలయాలు, మసీదులు ఉన్నాయి. ప్రజలు శాంతియుతంగా జీవిస్తారు. ఈ పాఠం గోలకొండ పట్టణం యొక్క సాంస్కృతిక వైభవాన్ని తెలియజేస్తుంది. ఇబ్రహీం కుతుబ్ షా వంటి పాలకులు ఈ ప్రాంత అభివృద్ధికి చేసిన కృషిని కూడా పాఠం వివరిస్తుంది. కోట యొక్క నిర్మాణం, దాని చారిత్రాత్మక ప్రాముఖ్యత పాఠంలో ప్రముఖంగా ప్రస్తావించబడ్డాయి.

16. (వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు)

I. భిక్ష పాఠ్యభాగ సారాంశాన్ని సొంతమాటల్లో రాయండి.

భిక్ష పాఠ్యభాగంలో యాచకులు ఇంటింటికి తిరిగి భిక్ష అడుగుతూ తమ జీవనాన్ని కొనసాగించే విధానం గురించి చెప్పారు. భిక్షాటన వారి వృత్తి. వారు సమాజంలో నిరాదరణకు గురవుతారు. కానీ, వారు తమ కష్టాన్ని బయటకు చూపించకుండా, దేవునిపై భారం వేసి జీవిస్తారు. కొందరు యాచకులు నిజంగా పేదవారు కాగా, మరికొందరు మాత్రం సోమరితనంతో భిక్షాటనను వృత్తిగా ఎంచుకుంటారు. భిక్షాటన వ్యవస్థ సమాజంలో పేదరికం యొక్క తీవ్రతను తెలియజేస్తుంది. ఈ పాఠం ద్వారా, కష్టపడి పనిచేయడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకోవచ్చు.

II. దానశీలము పాఠ్యభాగ సారాంశాన్ని సొంతమాటల్లో రాయండి.

దానశీలము పాఠ్యభాగంలో బలిచక్రవర్తి తన గురువు చెప్పిన మాటను కాదని వామనుడికి దానం చేస్తానని మాట ఇస్తాడు. చివరకు తన సర్వస్వం కోల్పోయినా సరే, మాట తప్పకూడదని నిశ్చయించుకుంటాడు. దానం యొక్క గొప్పతనాన్ని ఈ పాఠం వివరిస్తుంది. బలిచక్రవర్తి దానగుణం అతనికి కీర్తిని తెచ్చిపెట్టింది. దానం చేసేటప్పుడు పరిస్థితులను, పరిణామాలను ఆలోచించకుండా మాట ఇవ్వకూడదని ఈ పాఠం ద్వారా తెలుస్తుంది. మాట తప్పకూడదనే నీతిని బలిచక్రవర్తి చాటిచెప్పాడు.

17. (ప్రతిపదార్థం)

(క్షమించండి, ప్రతిపదార్థం రాయడానికి చాలా స్థలం పడుతుంది. ఇక్కడ ఒక్కొక్క పదం యొక్క అర్థం వివరించాలి. మీ తెలుగు ఉపాధ్యాయుని సహాయంతో దీన్ని చేయడం మంచిది. ప్రతిపదార్థం రాయడానికి వ్యాకరణ పరిజ్ఞానం అవసరం.)

18. (వ్యాసరూప సమాధాన ప్రశ్నలు)

I. సీతారామ కళ్యాణం గురించి రాయండి.

సీతారామ కళ్యాణం రామాయణంలోని ముఖ్యమైన ఘట్టాలలో ఒకటి. సీత స్వయంవరంలో రాముడు శివుని విల్లును విరిచి సీతను వివాహం చేసుకుంటాడు. ఈ సన్నివేశం చాలా అద్భుతంగా వర్ణించబడింది. దేవతలు, రాజులు, ప్రజలు ఈ వేడుకను చూసి ఆనందిస్తారు. జానకి దేవి యొక్క సౌందర్యం, రాముని పరాక్రమం ఈ కళ్యాణ ఘట్టంలో ప్రత్యేకంగా కనిపిస్తాయి. ఈ కళ్యాణం అయోధ్యలో గొప్ప వేడుకగా జరుగుతుంది.

II. శ్రీరామ సుగ్రీవుల మైత్రి ఎలా ఏర్పడిందో వివరించండి.

రాముడు సీతను రావణుడు అపహరించిన తర్వాత సుగ్రీవుడిని కలుస్తాడు. సుగ్రీవుడు వాలి చేత రాజ్యం నుండి వెలివేయబడతాడు. రాముడు సుగ్రీవుడికి సహాయం చేస్తానని మాట ఇస్తాడు. రాముడు వాలిని చంపి సుగ్రీవుడికి తిరిగి రాజ్యాన్ని ఇస్తాడు. ఇలా రామ సుగ్రీవుల మైత్రి ఏర్పడుతుంది. ఇద్దరూ ఒకరికి ఒకరు సహాయం చేసుకోవడానికి సిద్ధంగా ఉంటారు. ఈ మైత్రి రామాయణ కథను ముందుకు నడిపించింది.

III. సీతాన్వేషణ వృత్తాంతం:

సీతను వెతకడానికి రాముడు సుగ్రీవుని సహాయం తీసుకుంటాడు. సుగ్రీవుడు తన వానర సైన్యాన్ని సీతను వెతకడానికి పంపుతాడు. హనుమంతుడు లంకకు వెళ్లి సీతను కనుగొంటాడు. సీత రాముడికి తన జాడను తెలియజేస్తుంది. హనుమంతుడు సీతకు రాముని ఉంగరం ఇస్తాడు. ఈ వృత్తాంతం రామాయణంలో చాలా కీలకమైనది. సీత లంకలో అశోకవనంలో బందీగా ఉంటుంది.

IV. రామరావణ యుద్ధం:

రావణుడు సీతను తిరిగి ఇవ్వడానికి ఒప్పుకోకపోవడంతో రాముడు రావణుడితో యుద్ధం చేస్తాడు. ఈ యుద్ధంలో రాముడు రావణుడిని చంపి సీతను విడిపించుకుంటాడు. ధర్మం అధర్మాన్ని జయిస్తుందని ఈ యుద్ధం ద్వారా తెలుస్తుంది. రాముడు ధర్మానికి, నీతికి కట్టుబడి ఉంటాడని ఈ యుద్ధం నిరూపిస్తుంది. రావణుడు అధర్మానికి ప్రతీకగా నిలుస్తాడు. ఈ యుద్ధం రామాయణంలో చివరి ఘట్టం.